مدلسازی آشفتگی مکانی جنگل با استفاده از سنجه‌های سیمای سرزمین در منطقه حفاظت‌شده سرولات

با ایجاد فضاهای خالی در جنگل ناشی از عواملی مانند جاده ­سازی، لغزش زمین، قطع یکسره و آتش ­سوزی، آشفتگی مکانی بروز می­ کند. اطلاعات به­ هنگام در زمینه آشفتگی برای مدیریت، حفاظت و پایداری اکوسیستم جنگل ضروری است. این تحقیق با هدف ارایه وضعیت آشفتگی مکانی در منطقه حفاظت­ شده سرولات در شمال ایران با استفاده از سنجش ازدور، سنجه­ های سیمای سرزمین و GIS انجام شده است. نقشه دقیق جنگل-غیرجنگل سال 1393 به­ روش تفسیر تلفیقی از داده ­های سنجنده OLI ماهواره لندست 8 تهیه شد. برای تعیین مساحت بهینه برای شبکه­ بندی منطقه، ده نقطه به­ طور تصادفی انتخاب و در محل آنها پهنه­ هایی با مساحت­ های مختلف تعیین و سنجه­ ها محاسبه شدند. براساس تحلیل نمودارهای مقادیر سنجه­ ها در این پهنه­ ها، مساحت بهینه پهنه معادل 100 هکتار تعیین و بر این اساس منطقه به شبکه­ ای از 252 پهنه شش ضلعی 100 هکتاری تقسیم شد. چگونگی توزیع مکانی، ارتباطات و ترکیب­ بندی لکه ­های غیرجنگلی در این پهنه ­ها و در سطح کلاس با استفاده از هشت سنجه­ مکانی سیمای سرزمین MESH، NP، PD،ENN-MN ، AREA-MN، DIVISION، PLAND و  SHAPE-MNدر محیطFragstats  انجام و نقشه ­ای برای هر یک سنجه ­ها تهیه شد. پس از استانداردسازی مقادیر سنجه­ ها، تحلیل مولفه ­های اصلی انجام تا سنجه ­های موثر در آشفتگی و وزن آنها برای تهیه مدل آشفتگی مکانی تعیین شود. سپس بر اساس آنها نقشه شاخص آشفتگی جنگل تهیه و با توجه به دامنه مقادیر آن، به چهار طبقه مساوی آشفتگی خیلی کم، کم، متوسط و زیاد تقسیم شد. براساس نتایج، طبقه ­های یادشده به­ ترتیب 51، 25، 14 و 10درصد از منطقه را دربر می­ گیرند. آشفتگی بسیار زیاد مربوط به نواحی کوهستانی و مراتع ییلاقی و بالاتر از جنگل­ های بالابند است، که در صورت لحاظ نکردن این نواحی، می­ توان بیان داشت که بخش­های جنگلی منطقه حفاظت­ شده دارای آشفتگی کم است، ولی با توجه به طبیعت زیبا و گردشگری بودن سرولات، خطر توسعه جاده و ویلاسازی در منطقه بسیار زیاد و از این­ رو شدیدا در معرض افزایش آشفتگی است.